در باستان همانگونه که می دانید علم ستاره شناسی بسیار رواج داشت از این رو مجموعه‌ای از جدول‌ها که مقادیر کمیت‌ هایی که برای تعیین محل اسقرار سیاره‌ ها به کار می‌رفته، در آن درج می‌شده است زیج یا زیگ گفته می شد. این مجموعه در قالب کتابی بود که معروفترین آنها در زبان فارسی، کتاب زیج ایلخانی می باشد که در ادامه آن را برای دانلود قرار داده ایم.

تلفظ کلمه زیج نیز بصورت zij نوشته و خوانده می شود و در واقع  معرب زیگ است و آن کتابی است که منجمان احوال و حرکات افلاک و کواکب را از آن معلوم کنند.

کتاب زیج ایلخانی و هر کتاب زیج که منتشر میشده شامل اطلاعاتی در مورد زمان طلوع و غروب خورشید، ماه و سیارات و ستاره‌های مشهور در روزهای مختلف سال و برای یک محل خاص بوده است که در قالب جدول ‌هایی تنظیم می‌شده است. از جداول زیج، برای دانستن موقعیت و رصد کردن اجرام سماوی، تعیین طول روز و شب، تهیه تقویم‌ها، جهت‌یابی و دیگر مقاصد اخترشناسی و نیز در طالع بینی استفاده می‌شده است.

در قدیم هر کدام از اخترشناسان برجسته یا هر رصدخانه، یک زیج ویژه به خود می‌نوشتند و زیج‌های پیشینیان را تصحیح می‌کردند که تعدادی از این زیج‌های قدیمی به نام شاهان و فرمانروایان نوشته شده است. در حال حاضر نسخه‌هایی از چنین زیج‌هایی در موزه‌ها موجود می‌باشد.

امروزه، هنوز هم برای کاربردهای علمی و اخترشناختی، کتاب‌ها و جدول‌های مشابه با زیج‌های قدیمی تهیه می‌شود که البته از دقت بسیار بالاتری برخوردار هستند. برای دانلود کتابهای PDF کلیک کنید

مشخصات کتاب زیج ایلخانی

• نام کتاب : زیج ایلخانی
• مؤلف: خواجه نصیر الدین طوسی
• کاتب : اصیل الدین فرزند خواجه نصیر الدین طوسی
• محل نگهداری : کتابخانه گلیکا فرانسه

زیج ایلخانی اثری از خواجه نصیرالدین طوسی مربوط به قرن هفتم به زبان فارسی است که خواجه آن را با همکاری بعضی از دانشمندان در رصدخانه مراغه تحت سرپرستی هلاکوخان تهیه کرده است. زیج نزد منجمان نام کتابی است که احوال و حرکات ستارگان و مانند آن را که بوسیله رصد کردن آنها معلوم می‌شود، در آن ثبت می‌کنند. خواجه در مقدمه این کتاب مختصری از تاریخ چنگیز مغول و فرزندان وی را ذکر کرده که بسیار جالب و حائز اهمیت است.

زیج ایلخانی طوسی در مشرق زمین و در چین بسیار مورد توجه بوده است. منبع: ویکی پدیا